همه چیز درباره ایتام
در دین ما، اسلام توجه خاصی به ظلم کردن و افرادی که زمینه ظلم کردن به آنها زیاد است میشود و این مساله در قران بارها و بارها تکرار شده است. در زندگی همه‌ی ما انسانها کمبود ها و خلا هایی وجود دارد که تنها از طریق محبت و دوستی می‌توان آنها را جبران کرد اما در این بین کسانی که بیشترین نیاز را در این مورد احساس میکنند ایتام هستند. یکی از مواردی که اسلام و قران توجه بسیار ویژه ایی به آن دارد، یتیم است و بیش از بیست بار در قران به آن سفارش شده است.
اما پاسخ به این سوال که (ایتام به کسانی گفته می شود که ایتام به کسانی گفته می شود که..) از مهمترین نکاتی است که آگاهی داشتن از آن به داشتن جامعه‌ایی خالی از افراد بی بضاعت و بی سرپرست کمک میکند. در تعریف جامع اینکه ایتام چه کسانی هستند می‌توان گفت ایتام به کسانی گفته می شود که بی سرپرست باشند و پدرشان را قبل از بلوغ از دست داده باشند اگرچه جدشان زنده باشد.
ایتام به چه کسانی گفته می شود؟
ایتام به کسانی گفته میشود که هر دوی پدر و مادر خود را از دست داده باشد اما این واژه در قران و حدیث از نظر شرعی و لغوی برای کسی که مادرش را از دست داده باشد به کار نمی رود. ایتام به کسانی گفته می شود که به دلیل از دست دادن والد خود از مهر و محبت به دور بوده اند و بیش از هر چیز به عاطفه، مهر و نوازش محتاج اند و ناخودآگاه برای این احساس روحی و عاطفی منتظر پاسخ هستند.
هیچ جامعه‌ایی خالی از اتفاق و حادثه نیست به خصوص در جامعه‌ی اسلامی ما که بر پایه‌ی جهاد و دفاع بنا شده است و از واجبات است، تعدادی بر اثر همین حوادث پدران و یا مادران خود را از دست داده اند و بی سرپرست باقی مانده‌اند. در چنین محیط و جامعه‌ایی باید پیش بینی های لازم را داشت و به همین جهت است که دین مقدس اسلام مساله‌ی ایتام را یک مساله ی اساسی عنوان میکند و مردم مسلمان را نسبت به سرنوشت آنان از تمامی جهات اقتصادی، عاطفی، آموزشی و تربیتی مسئول می‌داند.
ایتام به کسانی گفته می شود که از نوازش پدری محروم مانده اند ولی از رحمت و مهربانی خداوند بی نصیب نیستند و لطف پروردگار شامل حال ایشان می شود. و همچنین دین مقدس اسلام درباره رعایت حق و حقوق ایتام سفارش های فراوان کرده و این اهمیت تنها به دین اسلام اختصاص ندارد. قبل از اسلام و در زمان جاهلیت دیدگاهی که اعراب به ایتام داشتند متفاوت از زمان حال بود و نه تنها ظلم و ستم میکردند، بلکه اموال آنهارا تصرف می کردند و همواره آنهارا به سستی فقر و بیچارگی توصیف میکردند.
دین اسلام در حال حاضر به عنوان کامل ترین و جامع ترین دین الهی همواره مستضعفان و محرومان اجتماع را مورد حمایت قرار داده و در این بین ایتام بیشتر از سایر مظلومان مورد لطف و رحمت قرار گرفته‌اند. و پیامبرانی همچون حضرت موسی و حضرت عیسی، ظلم به یتیمان را از گناهان کبیره شمرده و به شدت از حقوق آنان دفاع میکردند.
بیشتر بخوانید: نرده شیشه ای
در حالت کلی در آیات و روایات به چند نکته اشاره بسیار شده است:
سرپرستی
بر گفته قران و پیشوایان معصوم ایتام به کسانی گفته میشود که سرپرستی از آنها از برترین و پسندیده ترین امور به حساب می آید و مومنان را در این مسیر تشویق و راهنمایی میکنند تا در این جامعه یتیمی آواره و سرگردان نمانند و نیاز های آنان در پناه مومنان برطرف شود.
امروزه موسسات و کانون های مختلفی در سراسر کشور برای حمایت از این افراد در نظر گرفته شده اما محیط آنها به صمیمیت و گرمی خانواده نمی‌رسد زیرا اگر یتیم در آغوش خانواده پرورش یابد از محبت پدر و مادرخوانده برخوردار میشود و بدیهی است که انها به نسبت مربیان و مسئولین موسسات محبت بیشتری دارند.
بیشتر بخوانید: تعمیر یخچال در تهران
شیوه رفتار
در قران کریم درباره‌ی شیوه رفتار با ایتام تاکید و سفارش فراوان شده که عادلانه رفتار کنید، با انها به نیکی و مهربانی سخن بگویید. هیچ گاه آنهارا نباید آزرده خاطر کرد و یا با قهر آنهارا از خویش دور نمود.
پیامبر، خود در کودکی یتیم بودند و با این درد آشنایی کامل دارند ودر مورد اجر و پاداش سرپرستی فرمودند: ایتام به کسانی گفته می شود که سرپرستی از آنها بهشت را بر شما واجب میکند همانگونه که با خیانت در مال آنها مستحق دوزخ می شوید.
واژه‌ی یتیم در اصل لغوی به معنای تنها و منفرد می باشد ولی دامنه حقوقی یتیم فرا تر از اصطلاح قرانی آن است از این رو کودک فاقد ولی و قیم و سرپرست را یتیم دانسته و اگر پدرش را از دست داده باشد اما ولی داشته باشد از نظر حقوقی یتیم نیست در حالی که از نظر اسلام یتیم محسوب می شود.
اگر ما دید عمیق و وسیع تری نسبت به اطرافیان خود داشه باشیم بسیار خانواده ها و کودکان بی سرپرستی را خواهیم دید که نیازمند عشق و محبت و کمک مالی ما هستند در حالی که ما از آنها غافل هستیم.
امیر مومنان که خود حامی ایتام و مستضعفین بودند در هنگام شهادت خود فرمودند: خدا نکند یتیمان گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند، نکند آنها در حضور شما در اثر عدم رسیدگی از بین بروند (نهج‌البلاغه، چاپ صبحی صالح، وصیت 47).
شعر بسیار زیبای سعدی درباره ایتام به نام (گفتار اندر نواخت ضعیفان)
پدر مرده را سایه بر سر فکن غبارش بیفشان و خارش بکن
ندانی چه بودش، فرومانده سخت بود تازه، بی بیخ، هرگز درخت؟
چو بینی یتیمی، سرافکنده پیش مده بوسه بر روی فرزند خویش
یتیم ار بگرید که نازش خرد؟ وگر خشم گیرد، که بارش برد؟
الا تا نگرید که عرش عظیم بلرزد همی چون بگرید یتیم
