همه ما ايام محرم را بهترين زمان براي ارائه مداحی مي‌دانيم و این ایام را با مداحی می‌شناسیم و به یاد داریم. البته در طول سال در کشورمان با توجه به عیدها و وفات و شهادت‌هاي ائمه علیه السلام شاهد مداحی مداحان عزیز در این مراسمات هستیم. اما شیعیان را بعد از واقعه جانگداز كربلا براي زنده ماندن فرهنگ عاشورا و حماسه حسيني اهل بيت علیه السلام بسيار تشويق و ترغيب به سرودن اشعار و ارائه آن با حزن و اندوه كردند و مداحی پرشور و حزن انگیز را تأکید نمودند و گفته می‌شود که در احاديث مختلف از معصومين علیه السلام مداحي و ذكر اهل بیت علیه السلام اجر و ثواب ویژه در نزد اهل بیت و خداوند متعال دارد. در این میان مداحی اربعین نیز جایگاه خاصی در میان ما شیعیان و عاشقان حسین علیه السلام داشته و دارد و بنظر می‌رسد با توجه به سفارش بزرگان دین ما به اهمیت مداحی بویژه در ایام محرم و صفر و اربعین این هنر یک مطلب معمولی و سطحی نبوده و یک مداح باید از همه جهات بر کار مداحی و این هنر پرشور تسلط داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با مداحی و مداحی در اربعین با ما همراه باشید.
تعریف مداحی و اهمیت مداحی اربعین
به کسانی‌که در وصف فضایل اهل بیت علیه السلام در ولادت‌ها و شهادت‌های آنان در مجالس جشن و عزا به خواندن اشعاری می‌پردازند، مداح و به هنر این عزیزان که در وصف ائمه علیه السلام است، مداحی گفته می‌شود. البته بیشتر مداحی‌ها در ایران به مداحی یا مرثیه خوانی حسینی معروف است و در وصف مظلومیت حسین علیه السلام و یاران باوفای این حضرت که به شهادت رسیدند، می‌باشد.
مداحی کردن برای اهل بیت علیه اسلام و نوحه خوانی در سوگ این عزیزان از جمله اموری است که باعث زنده نگه داشتن واقعه عاشورا شده است. ائمه نیز مداحان و ذاکران اهل بیت را تشویق کرده و می‌فرمودند که این کار فضیلت و ثواب بسیاری هم برای مداحان و هم شنوندگان مداحی دارد. البته همان‌طور که عنوان شد ما در ایران بیشتر با مداحی اربعین و مداحی ایام محرم که در وصف مظلومیت حسین بن علی علیه السلام است مأنوس هستیم و مداحی برای حسین علیه السلام برای ما جایگاه ویژه‌ای دارد.
بیشتر بخوانید : نمایندگی ایران رادیاتور در اندیشه
تاریخچه مداحی
در تاریخ اسلام آورده شده است که دو نفر به نام‌های حسان بن ثابت انصاری و مالک بن کعب انصاری که در آن دوران شاعر بودند و شعر می‌سرودند، در جنگ‌ها به حماسه سرایی می پرداختند و با اشعاری که سروده بودند، مسلمانان را از نظر روحی در بهبوهه جنگ تقویت می نمودند. اما پیامبر (ص) به آنان اجازه مداحی را نمی‌دادند.
و این قضیه ادامه داشت تا اینکه در دوران حکومت شیعی آل بویه که یکی از حاکمان این سلسله به نام معزالدوله در سال 353 هجری به مردم اجازه داد در ماه محرم سیاه بپوشند و در خیابان‌های بغداد به عزاداری مولای خود بپردازند. اما با سقوط حکومت آل بویه برپایی مراسم عزاداری در ایام محرم در این ماه ممنوع شد. تا این زمان هنوز مداحی اربعین و مداحی ایام محرم باب نبود و انجام نمی‌پذیرفت. تا اینکه قبل از تأسیس حکومت صفوی کتابی توسط ملا حسین کاشفی سبزواری منتشر شد که در آن اشعاری حزن انگیز درباره مصیبت شهدای کربلا بود و در زمان حکومت صفوی دوباره عزاداری در ایام محرم شروع شد و مرثیه خوانی از اشعار کتاب ملا حسین باب گردید و مراسم مداحی ائمه شیعه از زمان صفویان تا پیش از انقلاب سال 57 به صورت نامحسوس و غیر علنی اجرا می شد، اما بعد از انقلاب اسلامی مداحی توانسته بر سایر مراسم ماه محرم پیشی گرفته و حتی موفق شده تا حد زیادی روضه خوانی را از بین ببرد. و هم اکنون مداحی در کشورمان توانسته است به جایگاه محوری خود برسد.
انواع مداحی اربعین
یکی از هنرهای نمایشی معروف در ایران در ماه‌های محرم و صفر و همچنین در روز اربعین مداحی یا روضه خوانی می‌باشد که در مناسبات مذهبی کشور اجرا می‌شود و این هنر به روش‌های مختلفی قابل اجرا بوده که در ادامه به انواع آن اشاره می‌کنیم:
- دکلمه خوانی
یک روش مداحی در اربعین دکلمه خوانی است که مداح اشعار و مطالب خود را بدون دستگاه‌های صوتی می‌تواند اجرا کند و فقط نیاز است که در این سبک مداح با موازین ادبی و اصول ادبیات آشنایی داشته باشد.
- قصیده خوانی
دومین سبک مداحی اربعین قصیده خوانی می‌باشد که در این روش بهتر است که تحریر و بازی با صدا انجام شود؛ چون قصیده خوانی طولانی بوده و ممکن است سبب خستگی حاضرین شود.
بیشتر بخوانید : وام طلا
- ساده خوانی
مداحانی که در ابتدای راه مداحی هستند و در نزد استاد خود مداحی خوانی می‌کنند را نام ساده خوان می‌دهند.
پرده خوانی، مداحی حماسی و رزمی و مداحی عامیانه، شاعرانه و عالمانه هم نوعی مداحی محسوب می‌شود که در مناسبات خاص خود قابل اجرا میباشند.
سخن آخر
برای ما در ایران ایام محرم و اربعین یادآور مداحی برای حسین علیه السلام است که با جان و روح و روان ما مأنوس شده و همه ما عاشق شنیدن مداحی اربعین و ایام ماه محرم هستیم و لذا اين سنت عزادای و مداحی اهل بیت علیه السلام از زمان‌هاي بسيار دور در نهاد و عمق وجود شيعيان بوده و با فرا رسيدن ايام حزن و اندوه اهل بيت علیه السلام و به‌خصوص اربعین و ایام محرم و صفر این عزادای و سوگواری به اوج خود می‌رسد و هر مداحي در این دوران سعي بر آن دارد تا با ارائه اشعاري زيبا و دلنشين‌تر دين خود را به اهل بيت علیه السلام و به‌خصوص سرور و سالار شهيدان ادا نماید و همان‌طور که عنوان شد مداحی امام حسين علیه السلام از جايگاه ویژه و مقام بالایی در نزد خداوند و معصومين علیه السلام بر خوردار می‌باشد.
وظیفه ما در این میان این است که در حین عزاداری و سوگواری برای مولایمان حسین علیه السلام ادامه دهنده راه او باشیم و علاوه بر سوگواری برای او دست مستضعفان کشور خود را گرفته و سهم خود را در این راه انجام دهیم.
برای برقراری ارتباط با مؤسسه خیریه حیات صالحین مهدیار از طریق همین سایت با ما در تماس باشید.
